Χρήστος Θεοφίλης : Πίσω από την φαινομενική ομοιομορφία επικρεμάμενη είναι η κρίση. Πίσω από το όνομα της τέχνης, η σύγκρουση των ατομικών διαφορών. Οι εσωτερικές αντιφάσεις του ελληνικού εικαστικού χώρου και η αδυνατότητα του να ξεπεράσει τις περιοδικές αυτές δονήσεις, δηλώνουν κρίση μέσα στο ίδιο το σύστημα και τις λειτουργίες του;
Γιώργος Καζάζης : Το ίδιο το σύστημα δεν παθαίνει τίποτα, οι λειτουργίες του όμως πιστεύω πως ναι, περνούν κρίση. Τώρα εάν στην λέξη κρίση, εμπεριέχεις και την κριτική, τότε όλοι έχουμε το δικαίωμα να αμφισβητήσουμε το έργο του άλλου, ειδάλλως το μόνο σίγουρο είναι ότι ο δογματισμός, θα γίνει ο αδιαφιλονίκητος βασιλιάς της τέχνης, αγγίζοντας μάλιστα τα όρια του φασισμού.
Πολλά έργα έγιναν από ζήλια και ας την ονομάζουν κάποιοι ευγενή άμιλλα. Όπως επίσης πολλά έργα έγιναν από ενοχές και ας το ονομάζουν μερικοί εργασιομανία και φιλοδοξία.
Χ.Θ : Κάποιοι καλλιτέχνες έχουν αποσπασθεί από την εκθεσιακή δραστηριότητα λόγω μιας ασύμβατης βιοθεώρησης. Αυτοί οι “ξεριζωμένοι” με σημαντικό έργο ορθώνουν ανάστημα κατά των ορθολογικών και ευδαιμονιστικών πράξεων, δεν τους οδήγησαν οι ατομικές διαφορές, μα οι εσωτερικές αντιφάσεις του συστήματος. Ας θυμηθούμε την παραίτηση του Ηλία Δεκουλάκου από την θέση καθηγητή στην ΑΣΚΤ.
Γ.Κ : Υπάρχει η βία της “άλλης πλευράς”, η οποία αγγίζει τον ορισμό της συμμορίας. Πάντα υπάρχει μια “άλλη πλευρά”, ακόμη και αν είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.
Υπάρχουν οι γκαλερί που πλέον ζητάνε πολύ συγκεκριμένα πράγματα από τον καλλιτέχνη, και αυτό γίνεται βίαιο και παρεμβατικό.
Όταν όλη μας η μαχητικότητα αναλώνεται σε μια διαρκή προσπάθεια συμβίωσης με τους ενδιάμεσους, τότε δεν μένει και πολύς χρόνος να παλέψεις με τις προσωπικές σου ανησυχίες και εμμονές, δηλαδή με το ίδιο το αντικείμενο που είναι η τέχνη και η ζωή.
Δεν μπορώ να πιστέψω το πώς η έννοια της έτοιμης έκθεσης έχει πάρει διαστάσεις πανούκλας Αντίθετα η έρευνα πλέον ονομάζεται γραφική.
Αρκετές φορές το αισθάνομαι αυτό και σε εργασίες των φοιτητών της ΑΣΚΤ. Λείπει η διαδικασία, η ερευνητική διάθεση, η δημιουργική αποτυχία, ενώ αντίθετα κυριαρχεί το στομφώδες και το μεγαλειώδες σε υπερθετικό βαθμό.
Χ.Θ : ΑΣΚΤ 1977-1981, μαθητής του Γιώργου Μαυροειδή όπου συνταξιοδοτείται και το 1982 ο Νίκος Κεσσανλής εκλέγεται τακτικός καθηγητής. ΑΣΚΤ 1981-1983, μαθητής του εσείς. Ο Νίκος έφερε νέα πνοή στην σχολή την ταρακούνησε συθέμελα, άνοιξε νέους δρόμους.
Γ.Κ : Μπαίνοντας στη σχολή το 1977, είχα για καθηγητή καταρχήν στο προκαταρκτικό τον Δημήτρη Μυταρά και μέχρι το 1981 τον Γιώργου Μαυροειδή ο οποίος και συνταξιοδοτείται. Το 1981 εκλέγεται καθηγητής ο Νίκος Κεσσανλής, τον οποίο και είχα δάσκαλο (μαζί με την Λήδα Παπακωνσταντίνου) μέχρι και το πτυχίο. Παρέμεινα στη σχολή σχεδόν δυο χρόνια επιπλέον, για να ζήσω όσο γινόταν πιο πολύ τον Νίκο. Υπήρχε ο Νίκος - Δάσκαλος και ο Νίκος - Κοινωνικό ον. Όσο ευάλωτος γινόταν στο ένα, τόσο περισσότερο επηρέαζε αρνητικά και το άλλο.
Μέχρι τότε δυστυχώς δεν γνωρίζαμε ούτε ποιος είναι ο De Kooning. Όντως ο Νίκος έφερε έναν άλλο αέρα στη σχολή η οποία είχε σταθμεύσει για πολλά χρόνια έξω από το εργαστήριο του Cezanne.
Τότε οι περισσότεροι φοιτητές ζούσαν και δούλευαν με το σύνδρομο Van Gogh στο μυαλό τους: Επιτηδευμένη κοινωνικο-καλλιτεχνική συμπεριφορά: Λερωμένα ρούχα από λαδομπογιές, βρώμικα χέρια, άρνηση πώλησης έργων, και γενικότερα ένα κλίμα αντιμετώπισης της τέχνης μέσα από μια αδυναμία αντιμετώπισης της ζωής. Κανονικά ακριβώς το αντίθετο θα έπρεπε να γινόταν, και ευτυχώς με έσωσε από αυτό, ο λόγος που επέλεξα αυτή την σχολή: “Δόξα - Γυναίκες - Λεφτά - Λιγότερο Διάβασμα Στις Εισαγωγικές”.
Ποτέ δεν είχα το ταλέντο με την πολύ στενή και συγκεκριμένη έννοια, που επισυνάπτουμε πολλές φορές σε κάποιον καλλιτέχνη, δηλαδή την ευχέρεια. Μάταια επιχειρούσα να χαρακτηρίσω ένα σχέδιο. Αδύνατον!
Μάλιστα κάποτε σκέφτηκα να μεταφέρω στον καμβά το φως των νεανικών μου χρόνων. Η μεταφορά αυτή ήταν τόσο ηδονικά βίαιη, που κατά συνέπεια η επαναφορά στο παρόν καταντούσε οδυνηρή. Σε μια από τις συζητήσεις μου με τον Νίκο Κεσσανλή, καταλήξαμε τότε στο συμπέρασμα ότι είναι η άρνηση του παρόντος.
Δυστυχώς το φως των αναμνήσεων μου ήταν για ένα διάστημα πολύ κακός σύμβουλος. Ήταν τόσο εθιστική η κάθε μεταφορά προς την ο,ποια ανάμνηση, που στο τέλος αναγκάστηκα να τις υλοποιήσω εικαστικά. Μεγάλο λάθος, γιατί ενώ στα πρώτα έργα εκείνης της περιόδου κράτησα τον αφρό του φωτός, αργότερα αυτό δεν μου έφτανε και ήθελα και άλλο, και άλλο... κάτι περισσότερο απτό. Δεν μου αρκούσε πια μονό η δομή του φωτός της ανάμνησης αλλά ήθελα πια και την ίδια την ανάμνηση όλο και πιο αληθινή, την εικόνα της καθαυτή. Ένα είδος πρώιμης εικονικής πραγματικότητας.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα έργα εκείνης της περιόδου εμπεριέχουν έντονα το στοιχείο της σωματικότητας. Αποτέλεσμα ήταν να βγει μια σειρά έργων που κατά την γνώμη μου ήταν άκρως περιγραφική. Η αποτυχία αυτή με βοήθησε στο να δω τα πράγματα εκ των έσω, την εσωτερική τους δομή. Την χαρά της αντιπαράθεσης, την πρόκληση του απρόοπτου, του απρόβλεπτου, την περιέργεια του επαναπροσδιορισμού του σχεδίου.
Χ.Θ : ΑΣΚΤ 1990, μέλος του ΔΕΠ της ΑΣΚΤ.
Γ.Κ : Όταν πλέον γύρισα στην ΑΣΚΤ (σαν μέλος του εκπαιδευτικού προσωπικού), τα πράγματα είχαν αλλάξει προς το καλύτερο. Το ένιωθες ότι κάτι καλό γινόταν.
Δούλευα (τότε που ο Νίκος Κεσσανλής ήταν πρύτανης) με τον Γιώργο Χαρβαλιά και τον Πάνο Χαραλάμπους. Μια άκρως φιλελεύθερη συνεργασία όπου ο καθένας είχε τον δικό του τρόπο να προσεγγίζει τον φοιτητή.
Διδάσκω 19 χρόνια στην ΑΣΚΤ και συνεχίζω να βρίσκομαι στο Ε’ εργαστήριο ζωγραφικής (με Διευθυντή τον Δημήτρη Σακελλίων και ΕΕΔΙΠ τον Κώστα Τσώλη), προσπαθώντας να εξελίξω τον τρόπο προσέγγισής μου με τους φοιτητές. *
Χ.Θ : Διαφήμιση, διακόσμηση, design, αρχιτεκτονική, είναι το φυσιολογικό σημείο εκκίνησης του έργου σας για το πέρασμα στην τέχνη. Επιλέγετε αυτές τις μορφές έκφρασης και διαμέσου χρώματος γραμμής, υλικών, φόρμας, διατυπώνετε την εικαστική σας πραγματικότητα.
Γ.Κ : Δημιουργώ τις δικές μου προσωπικές διαφημίσεις, για τα δικά μου προσωπικά βιώματα - αντικείμενα - εμμονές, προσπαθώντας να μιλήσω με τα όπλα και τα μέσα της διαφήμισης, δουλεύοντας με την λογική της αποπλάνησης του θεατή.
Ζωγραφίζοντας νοιώθω σαν να δημοσιοποιώ όλη μου τη συλλογή, φανταστική και πραγματική, από εμμονές προσωπικής μου λατρείας. Αν αρχίσεις να συλλέγεις πράγματα, νοιάζεσαι για αυτά και όταν μετά χαθούν χάνεις ένα κομμάτι του εαυτού σου. Παλιά κρατούσα αρχείο, ζωγραφίζοντάς τα, ξορκίζοντάς τα, διακοσμόντας τα όπως κάποιοι άλλοι διακοσμούν αντικείμενα θρησκευτικής λατρείας. Εξάλλου παντού βλέπουμε εικόνες αλλοιωμένες όπου εμπλέκεται το πραγματικό και το φανταστικό με στόχο την απενοχοποίηση τους.
Χ.Θ : Στο έργο σας διακρίνω σταθερή γεωμετρική βάση, μηχανική εφαρμογή της τεχνικής στην τέχνη σας, χρήση του φωτομοντάζ, επεξεργασμένες εικόνες της τυπογραφίας – υπολογιστή.
Γ.Κ : Η διαδικασία έχει ως εξής: Δουλεύω όλη την ιδέα πρώτα στον υπολογιστή και κατόπιν την υλοποιώ με απτά υλικά (μουσαμά, χαρτί, πλεξιγκλάς, χρώμα, glitter κλπ).
Πολλά ξεκίνησαν από τα ερωτήματα: τι γίνεται όταν ένα εικονικό και ένα ανεικονικό στοιχείο βρεθούν μαζί; τι συμβαίνει με την συνύπαρξη παράστασης και αφαίρεσης;
Το εικονικό γίνεται αφηρημένο και το ανεικονικό αναγνωρίσιμο.
Η χρήση διακοσμητικών και συμμετρικών στοιχείων, ξεκίνησε καθαρά σαν μια πρόκληση για το πως μπορεί να επανενεργοποιηθεί η συμμετρία - ο παλιός κανόνας της διακόσμησης - στη Ζωγραφική. Η αδιάφορη και βαρετή συμμετρία πως μπορεί να γίνει προκλητική. Καθαρά εικαστικά ερωτήματα φόρμας.
Όπως καταλαβαίνεις η χρήση του υπολογιστή ήταν το ιδανικό πεδίο δοκιμών, πριν την υλοποίηση του έργου στον καμβά. Και πρόσεξε, το έργο δεν έχει τελειώσει με το που κλείνεις την οθόνη του υπολογιστή. Αντίθετα, υλοποιώντας το του δίνεις ύπαρξη. Προσπαθώ να δημιουργήσω μια εικόνα αποστασιοποιημένη και «μηχανική» με χειρωνακτική διαδικασία. Πιστεύω πολύ στο έργο - αντικείμενο ειδικά στην εποχή της ψηφιοποίησης όπου οι πολλαπλές επιλογές που σου προσφέρει είναι και ο μεγαλύτερος της κίνδυνος. Πρέπει να είσαι πολύ σίγουρος για το τι θέλεις να κάνεις για να μπορέσεις να αντεπεξέλθεις αυτόν τον σκόπελο.
Όταν η εικονική πραγματικότητα γίνει φτηνή, φορητή, άρα και προσιτή σε όλους, και θα μιλάμε για μια επανάσταση στη τέχνη ίδια με αυτή της ανακάλυψης της φωτογραφίας, τότε ίσως εγκαταλείψω την υλοποίηση.
Χ.Θ : Διαπιστώνω την πρόθεση σας - τέχνη ως κοινωνικό προϊόν που καθορίζεται από το κοινωνικό περιβάλλον και εκπροσωπεί την κουλτούρα του. Καταγραφή της ζωής ίσον τέχνη και όχι τέχνη ίσον κοινωνικό ιδεώδες.
Γ.Κ : Δεν περιγράφω τις καταστάσεις, αλλά κάνω έργο με αφορμή αυτές.
Δουλεύω με την λογική της σαγηνευτικής επιδερμίδας - φλούδας, ούτως ώστε η εικόνα να λειτουργεί ως ένα μέσο απόλαυσης. Προσπαθώ να απομυθοποιήσω, απενεχοποιήσω, να απαλλάξω από την συναισθηματική του φόρτιση το γεγονος. Άρα το έργο πρέπει να από-συναισθηματοποιηθει από τον κοινό πόνο και ταυτόχρονα να υπερτονιστεί και υπέρ-συναισθηματοποιηθει, από την άποψη του καλλιτέχνη.
Είναι τόσο καταλυτική η υποκειμενικότητα της εικόνας τώρα πια, που έχει ξεπεράσει κατά πολύ την υποκειμενικότητα της τέχνης. Το βασίλειο του υποκειμενισμού. Αυτό, έτσι ακριβώς, το θέλω εδώ και όχι εκεί. Εγώ θα αναδείξω ένα αντικείμενο και Εγώ πάλι θα το υποβαθμίσω.
Η ανακατεμένη και καμμένη καφετέρια από την σφαγή στο Columbine, είναι πανέμορφη Όχι ακριβώς με την εικαστική έννοια άλλα με αφορμή την εικαστική έννοια. Πολλές φορές σκέφτομαι, πώς θα μπορούσα και σαν έννοια να την κάνω πανέμορφη;
Χ.Θ : Συνοψίζοντας νομίζω ότι αυτόν μας τον διάλογο θα τον αποπροσανατόλιζε η προσέγγιση του έργου σας σε σχέση με την Νέα Pop και το Lifestyle, στοιχεία που άλλωστε εμπεριέχει. Τις προθέσεις της διαισθάνομαι στα οράματα των καλλιτεχνών της βιομηχανικής επανάστασης, της Ρώσικης πρωτοπορίας, της σχολής Μπάουχαουζ. Το σήμερα επαναδιαπραγματεύεται αυτά τα οράματα και τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης, υπό το πρίσμα της ψηφιακής τεχνολογίας. Με αυτά τα αιτήματα συνομιλεί το έργο σας, αναζητώντας το πέρασμα και την ολοκλήρωσή του στον χώρο.
Γ.Κ : Υπάρχει ένα αισθητικό κενό, πανέμορφο μεν, αλλά κενό και επικίνδυνο δε. Επικίνδυνο σαν τις σειρήνες του Οδυσσέα. Αυτό το κενό το βλέπεις παντού. Τα πάντα πανέμορφα άλλα κενά. Από τα Lifestyle περιοδικά ως τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς. Ξορκίζουμε το κακό με αυτό το όμορφο κενό.
Παλιά είχα γράψει ότι ένα κόκκινο κουνέλι, δεν είναι ούτε κουνέλι, ούτε κόκκινο, είναι ένα κόκκινο κουνέλι. Πως να βάλεις ένα πορτοκαλί δέντρο δίπλα σε ένα γαλάζιο αστακό και να είναι σα να βάζεις ένα πιρούνι δίπλα σε ένα πιάτο. Ναι πιστεύω στην φόρμα και στον κοινωνικό της ρόλο. Στο κάτω - κάτω όλα εικόνα είναι.
Πάντα θα αμφιταλαντευόμαστε μεταξύ των ενοχών μας και του προσωπικού μας ευδαιμονισμού. Έτσι είναι. Δεν αλλάζει, υπάρχει αυτή η φυσική ισορροπία. Αυτό κάνω, παίζοντας με διακοσμητικά στοιχεία - υλικά και εικονικές φόρμες, στοχεύοντας στην κάθαρση.
* Από τον Μάρτιο του 2010 ο Γιώργος Καζάζης δεν συνεργάζεται πια με το Ε' εργαστήριο ζωγραφικής, αλλά είναι πλέον υπεύθυνος του κατ' επιλογήν μαθήματος του Σχεδίου.
Πηγή : http://www.gkazazis.com/index.php?/press/2009/
